Çocuğa ‘hayır’ı öğretme yolları

DİDEM SEYMEN İstanbul – Boğaziçi Üniversitesi Okul Öncesi Eğitim Programı’ndan Doç. Dr. Mine Göl Güven, çocuklara “hayır” demeyi öğretmenin yollarını şu şekilde sıralıyor:

?Erken yaşlarda seçenek sunma: Mesela çocuk oyun oynayalım dediği zaman; “Odanda mı oynayalım, yoksa salonda mı?” gibi seçenekler sunulabilir. Seçmediği seçenek onun “hayır” dediği seçenek oluyor.

?Güçlendirme ve özgüven: Çocuklar, küçük kararlarını kendileri vererek güçlendirilmeli ve özgüven kazanmalıdır. “Aaa demek ki bunu tercih etmedin. Peki, kararına saygı duyuyorum” diyebilmeliyiz.

?Güvenilir yetişkinler: Çocuklara, sadece anne-babalarının değil, aynı zamanda güvenilir diğer yetişkinlerin de olduğunu anlatarak, güven kavramını öğretmek önemlidir. Öğretmenleri, komşuları da güvenilir yetişkinlerdir. Ancak “tüm öğretmenlerimize veya tüm akraba ve/veya komşularımıza güvenebiliriz” değil, “o kişinin hangi davranışlarına güvenebiliriz” konusu öğretilmelidir.

Okan Üniversitesitesi Hastanesi’nden Uzm. Psk. Tuğçe Dabağer Dilek ise çocuklara ailelere şu önerilerde bulunuyor:

?Model olun: Çocuğunuz, sizin nasıl “hayır” dediğinizi ve sınırlarınızı nasıl koruduğunuzu gözlemleyerek öğrenir. Bu nedenle, kendi sınırlarınızı ve başkalarının sınırlarını nasıl saygılı bir şekilde ifade ettiğinizi göstermek oldukça önemlidir.

?Duygusal ifadeyi teşvik edin: Çocuğunuza duygularını ifade etmelerine, onların ne hissettiğini anlamalarına izin verin. Siz de “hayır” demek yerine; “Bunu yapmana izin veremem çünkü bu beni endişelendiriyor” diyebilirsiniz.

?Olumlu alternatifler sunun: Örneğin, “Bu oyuncağı şimdi alamayız, ama başka bir gün farklı bir oyuncağı seçebilirsin” şeklinde bir öneride bulunabilirsiniz.

?Nedenini anlatmaya çalışın: “Bu saatte dışarıya çıkamazsın” demek yerine “Bu saatte dışarıya çıkamazsı çünkü çok geç ve yarın okula gitmelisin” gibi açıklamalar yapabilirsiniz.

?Olumlu takdiri ve ödüllendirmeyi unutmayın: Çocuğunuz “hayır” kelimesini veya sınırları anladığında ve uyguladığında, olumlu takdirler ve ödüllendirme kullanarak teşvik edebilirsiniz.

?Sabırlı olun: Çocuğunuza “hayır” demek bazen tepkilere neden olabilir. Ebeveyn olarak sabırlı olmayı ve duygusal tepkileriyle başa çıkmalarına yardımcı olmayı unutmayın.